© Wikipedia | 01/10/2020 | Logotipo da OMS

A OMS afirma que as persoas con discapacidade precisan atención prioritaria

Teñen que ser consideradas un grupo en situación de vulnerabilidade durante a crise sanitaria da COVID-19.

A xefa da Unidade de Discapacidade da Organización Mundial da Saúde (OMS), Alarcos Cieza, afirmou o pasado xoves que "as persoas con discapacidade, especialmente as mulleres, teñen que ser consideradas un grupo en situación de vulnerabilidade durante unha crise de saúde pública e necesitan unha atención prioritaria. Isto non se pode cuestionar".

Alarcos Cieza expresouse nestes termos durante a súa intervención na IV Conferencia Sectorial de Mulleres e nenas con discapacidade, organizada pola Fundación CERMI Mulleres (FCM) baixo o título de 'As mulleres con discapacidade e a saúde', que este ano se celebrou telematicamente os días 23 e 24 de setembro.

"En moitos casos, os mesmos grupos de persoas con discapacidade avogaron por non ser categorizadas nun grupo vulnerable, xa que a vulnerabilidade non é unha característica intrínseca das persoas con discapacidade nin das mulleres con discapacidade. Pero a pandemia demostrou que as persoas con discapacidade son postas nunha situación de vulnerabilidade nas crises de saúde e iso fai que se vexan expostas a certos riscos dun xeito incremental", sostivo a representante da OMS.

Lamentou que teñan un risco maior de contraer a COVID-19, "pero vemos que mesmo teñen un maior risco de sufrir deterioros na súa saúde, ata cando non se contrae a enfermidade".

Pese a esta situación, defendeu que da pandemia pódense extraer leccións, pois é "unha radiografía que permite sacar á luz cousas que non se viron". Entre estas aprendizaxes, Alarcos Cieza destacou que as campañas e plans de saúde pública téñense que deseñar, desde o principio, incluíndo a perspectiva de xénero e de discapacidade, porque naqueles países que sucede así, "inclúese esta visión desde o principio" na resposta a unha pandemia. "Discapacidade e xénero non poden ser ideas tardías", enfatizó.

Onde os dereitos fracasan

A representante da OMS interveu no diálogo interactivo 'Atención ás mulleres e nenas con discapacidade', no que tamén participou Francisca Fernández, avogada experta en saúde sexual e reproductiva, quen eloxiou o traballo das organizacións de discapacidade e de mulleres con discapacidade "para que os avogados poidamos chegar alí onde os dereitos fracasan".

Recordou que Nacións Unidas advertiu de que se seguen producindo prácticas "danosas" na asistencia da saúde sexual e reproductiva contra mulleres, "o que é outra manifestación do patriarcado". Ao seu xuízo, "a violencia obstétrica poderíase evitar se se escoitase ás mulleres e se traballase desde a evidencia científica".

Mentres, Socorro Luengo, da Organización Sanitaria Integrada Bilbao Basurto, Osakidetza, asegurou que as persoas con discapacidade atópanse en peor estado de saúde que as que non teñen discapacidade. No seu relatorio, centrou a atención nas mulleres xordas pois sofren un maior infradiagnóstico polas barreiras de comunicación.

Pola súa banda, Nel Anxelu González Zapico, presidente da Comisión de saúde e espazo sociosanitario do Comité Español de Representantes de Persoas con Discapacidade (CERMI), reclamou incluír a perspectiva de xénero nos espazos de saúde; proporcionar servizos igualitarios territorialmente, e apostar por equipos de atención multidisciplinares. Igualmente, lamentou a discriminación interseccional que sofren as mulleres con discapacidade e alertou da especial situación de vulnerabilidade das que teñen discapacidade psicosocial, recordando a alta porcentaxe de mulleres con enfermidade mental que sufriron violencia.

Modelo esgotado

Posteriormente, desenvolveuse o diálogo interactivo 'A axenda pendente' na que Miguel Lorente, profesor titular de Medicina Legal da Universidade de Granada, advertiu que o modelo actual sanitario está "esgotado" e é "insuficiente", polo que avogou por promover unha atención transformadora que estea dotada de medios e recursos para adaptar o servizo de saúde á realidade.

"Cando nos centramos nas cuestións da saúde, temos que atender tamén aquelas que non forman parte do sistema de sanitario", sostivo Lorente, quen recalcou que a violencia de xénero é un problema de saúde pública e debe atenderse como tal.

Por iso, apostou por incrementar a participación e a concienciación na sociedade; a formación dos profesionais que interveñen na atención ás mulleres con discapacidade; maior especialización daquelas persoas que forman parte do sistema sanitario, e impulsar estratexias e iniciativas específicas para as pacientes con discapacidade, entre outras cuestións.

Doutra banda, Soledad Muruaga, presidenta da Asociación de Mulleres para a Saúde (AMS), expresou a súa especial preocupación polos efectos na saúde mental das mulleres con discapacidade de circunstancias como a violencia ou vivir con dor crónico. Na súa intervención, reclamou máis educación sexual para as propias mulleres con discapacidade, reforzar o Sistema de Autonomía Persoal e Atención á Dependencia e mellorar a formación sobre mulleres con discapacidade aos profesionais sanitarios.

Ángeles Sepúlveda, médica forense especialista en xénero e discapacidade, chamou a "cuestionarse a hipermedicalización" de moitas mulleres con discapacidade e criticou que elas protagonicen máis ingresos, pois, por exemplo, "cando un home está doente, adoita haber mulleres coidadoras na súa contorna, e non sucede tanto cando é unha muller a que está doente". Apostou por impulsar o autocoidado, "e isto empeza polo autocoñecemento" e "ser conscientes dos problemas de saúde que temos ao longo da nosa vida". Ademais, esixiu que se garanta a accesibilidade da información e os procedementos na atención sanitaria das pacientes con discapacidade.

A continuación, Isabel Caballero, coordinadora de CERMI Mulleres, arremeteu contra os criterios de exclusión que se utilizaron nalgúns momentos de colapso na atención a persoas con discapacidade ou maiores pola pandemia. Ademais, reclamou unha política de saúde sexual e reproductiva adecuada, "tendo en conta que estamos ás portas de que se acabe coas esterilizacións forzosas por razón de discapacidade".

Falta cultura

A clausura da Conferencia Sectorial correu a cargo do director xeral de Políticas de Discapacidade do Goberno de España, Jesús Celada, quen repasou os principais avances lexislativos que están tramitándose nestes momentos, aínda que avisou de que "neste país fáltanos cultura da discapacidade", o que tamén se dá "nas administracións públicas", do mesmo xeito que no resto da sociedade. Mentres, Rosa María López, coordinadora de Programas do Observatorio de Saúde das Mulleres do Ministerio de Sanidade, apuntou que "entre todas temos que construír unha nova realidade".

Tras ela, Marta Valencia, presidenta da Comisión de Xénero do CERMI Estatal, criticou o "descrédito" que socialmente se dá ás enfermidades que sofre maioritariamente a poboación feminina, polo que apelou a "traballar en rede" para que as mulleres con discapacidade sexan plenamente suxeitos de pleno dereito na práctica e non sufran discriminación.

Para rematar, a vicepresidenta executiva de CERMI Mulleres, Ana Peláez, encargada de conducir o encontro durante as dúas xornadas, agradeceu o traballo de todas as persoas que fixeron posible a IV Conferencia Sectorial de Mulleres e Nenas con Discapacidade.

Información extraída da páxina web do CERMI.