3 de maio de 2022
Día Nacional en España da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade
Nenas e nenos con discapacidade, inclusión desde o principio
Manifesto do Movemento CERMI

O 3 de maio foi declarado polo Goberno, mediante decisión do Consello de Ministros, e pola suxestión do CERMI, Día Nacional en España da Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade do 13 de decembro de 2006, conmemorando así a data en que este tratado internacional de dereitos humanos entrou en vigor en todos os Estados parte, incluída España.

O propósito deste Día Nacional é xerar coñecemento e provocar a toma de conciencia, en todas as instancias, operadores, axentes e grupos de interese, da discapacidade como unha parte, digna e valiosa, da diversidade humana, que só pode entenderse e abordarse como unha cuestión de dereitos humanos.

A inclusión, o benestar e os dereitos das persoas con discapacidade deben necesariamente comezar desde o principio, é dicir, desde a infancia, pois as nenas e os nenos con discapacidade e a súa contorna familiar están máis expostas á quebra dos seus dereitos e a sufrir a carencia de apoios e recursos que comprometan o seu proceso de inclusión, nesta primeira etapa decisiva das súas vidas, condicionando gravemente as posteriores.

Segundo a última información estatística dispoñible (EDAD 2020, presentada en abril de 2022), en España hai 106.300 persoas de entre seis e quince anos que presentan algunha discapacidade, 70.300 nenos e 36.000 nenas.

A noción de discapacidade da Convención de 2006, conforme ao modelo social, establece que as persoas con discapacidade inclúen a aquelas que teñan deficiencias físicas, mentais, intelectuais ou sensoriais a longo prazo que ao interactuar con diversas barreiras poden impedir a súa participación plena e efectiva na sociedade, en igualdade de condicións coas demais. Por tanto, a consideración de persoas con discapacidade, por suposto tamén na infancia, non cabe limitala a aquelas que poidan ter recoñecido administrativamente un grao de discapacidade, senón que abarca a todas as persoas que presenten unha discapacidade conforme a definición da Convención.

As nenas e os nenos con discapacidade, como consagra o artigo 7 da Convención de 2006, forman parte inseparable da infancia, que é plural e diversa, coa que por xustiza teñen que relacionarse e interactuar como uns iguais máis, en contornas compartidas, inclusivas e respectuosas, sen que sexan admisibles separacións divisivas que os aparten da vida en comunidade. Deben ter garantida a relación interpersoal con todos os nenos e nenas, incluídas as da súa mesma discapacidade.

As nenas con discapacidade están particularmente sometidas a múltiples formas de discriminación, polo que resulta esencial consideralas como tales en todas as iniciativas, estratexias e accións para adoptar adicionalmente as medidas precisas que aseguren que poidan gozar plenamente e en igualdade de condicións que as demais nenas, de todos os dereitos humanos.

As situacións de discapacidade e as causas que as xeran na infancia deben apreciarse e identificarse da maneira máis temperá posible, para o que os sistemas públicos de servizos sociais, de saúde e educativos, en colaboración co movemento asociativo da discapacidade, deben actuar eficaz e cooperativamente, a fin de preparar canto antes o programa integral e personalizado de apoios que ha de acompañar a estas nenas e nenos e ás súas familias desde as primeiras etapas vitais para proporcionar e asegurar un itinerario eficaz de inclusión.

A atención temperá e o desenvolvemento infantil, orientados sempre ao logro da máxima autonomía persoal, coa participación das familias, que teñen que dispoñer de apoios efectivos, deben regularse como dereitos subxectivos esixibles, vinculantes, universais e gratuítos para toda a infancia con discapacidade, así como con deficiencias ou alteracións de saúde e no desenvolvemento susceptibles de xerar unha situación de discapacidade, en condicións de igualdade e sen distincións ferintes por razón do territorio no que se resida, sen atrasos e coa celeridade debida para abordar canto antes a súa situación de vulnerabilidade.

A educación, ben social de primeira magnitude, é a base dunha comunidade aberta e decente. O movemento CERMI reitera o seu compromiso firme e indeclinable coa educación inclusiva, con apoios efectivos e personalizados para este alumnado, horizonte ao que hai que transitar con total determinación e colaboración da comunidade educativa, co liderado das Administracións educativas e mediante o diálogo civil co sector social da discapacidade.

O dereito á saúde e a garantía dunha atención e prestacións sanitarias de calidade, nas que se inclúe a detección, o diagnóstico precoz e a prestación ortoprotésica, resultan cruciais para a infancia con discapacidade, que ha de gozar destes dereitos de maneira inmediata, sen restricións, barreiras nin dilacións.

As nenas e os nenos con discapacidade teñen que ter garantidas relacións e contornas seguras, nas que quede preservada sempre a súa integridade e benestar, protexidas contra calquera forma de violencia, malos tratos e abuso, especialmente do acoso asociado a motivos de discapacidade, e preservadas contra a privación lingüística.

A discapacidade non é neutra en termos económicos e de renda. As familias de persoas con discapacidade, e por tanto as nenas e os nenos con discapacidade que nelas viven, sofren máis intensamente o risco da pobreza e a exclusión, xa que a discapacidade leva consigo case sempre menor renda dispoñible e tamén maior gasto, dándose o chamado agravio económico por motivos de discapacidade. Estas familias ingresan menos e gastan máis. Contra esta situación lacerante, tense que prestar unha consideración especial á discapacidade, para outorgarlle o mellor tratamento en todas as políticas e sistemas de protección social e de saúde (Seguridade Social, Sistema Nacional de Saúde, servizos sociais, autonomía persoal e atención á dependencia, rendas básicas, fiscalidade, etc.), que compense ou polo menos atenúe ese castigo económico engadido.

A pobreza causa discapacidade e a discapacidade agudiza a pobreza e a exclusión, nas familias e na infancia, polo que todas as estratexias de loita contra este mal social teñen que considerar ás nenas e os nenos con discapacidade, ofrecendo respostas reforzadas que aseguren unhas condicións dignas de vida e permitan o mellor desenvolvemento persoal. A próxima implantación en España da Garantía Infantil, como mecanismo específico dirixido ao benestar da infancia, ha de asumir a dimensión inclusiva de atención intensificada ás nenas e os nenos con discapacidade.

As nenas e os nenos con discapacidade teñen dereito a unha imaxe social positiva e respectuosa, apartada de nesgos e estereotipos, como parte dunha diversidade humana valiosa en si mesma, que xere na comunidade espirais de consideración e aprecio.

O lecer é unha actividade de primeira importancia para a infancia, incluídos por suposto os nenos e as nenas con discapacidade, que han de poder gozar de contornas recreativas e deportivas sen barreiras nin exclusións, contando cos apoios necesarios para interactuar e participar nas súas comunidades, favorecendo o libre desenvolvemento e a formación da súa personalidade.

A infancia con discapacidade que coas súas familias reside no medio rural sofre unha exclusión acentuada, con moitos menos recursos e coa presión permanente de ter que abandonar a súa contorna de pertenza para acudir á cidade en espera de recibir os apoios que necesitan. Así pois, as nenas e os nenos con discapacidade, e as súas familias, deben figurar como dimensión específica en todas as políticas públicas de desenvolvemento rural inclusivo e de loita contra o despoboamento.

As nenas e os nenos nos que ademais da discapacidade concorre outra condición ou factor de exclusión múltiple (racial, étnico, migrante, protección internacional, familia monoparental, etc.) ven incrementado exponencialmente o risco ou a ameaza para os seus dereitos, polo que estas situacións de discriminación deben ser abordadas interseccionalmente a fin de ofrecer protección máis intensa e reforzada.

A infancia con discapacidade está exposta a sufrir máis gravemente o illamento social. É preciso combater por todos os medios a soidade forzosa nos nenos e as nenas con discapacidade.

Os datos e estatísticas oficiais han de reflectir a variable de infancia con discapacidade, alí onde esta sexa un elemento relevante, diferenciada por sexo, ofrecendo unha imaxe fiel e actualizada da súa realidade social, coa fin de proporcionar información rigorosa que permita adoptar as mellores decisións lexislativas e de políticas públicas.

As nenas e os nenos con discapacidade teñen personalidade, identidade e voz propias e están chamadas a construír as decisións que lles afecten. Por iso, deben ser escoitados e tidos en conta e han de estar en condicións de participar plenamente, cos apoios que poidan precisar, en todos os espazos relevantes para o seu desenvolvemento persoal, incluídas as organizacións de persoas con discapacidade e as súas familias.

A infancia con discapacidade ten que ocupar unha posición de máxima relevancia nas políticas públicas dun país que se considere avanzado socialmente e na axenda política de cambio dos movementos sociais tanto da discapacidade como da infancia, sectores que han de cooperar estreitamente desenvolvendo estratexias compartidas de mutuo reforzo.

 

3 de maio de 2022

CERMI
Fundación CERMI Mujeres