Só o 53,3% dos e das pacientes crónicas puido continuar o seu tratamento nos centros ambulatorios e hospitalarios con normalidade desde a finalización do primeiro estado de alarma, mentres que o 44,3% sufriu algún cambio na súa atención, segundo datos extraídos do 'Estudo do impacto da COVID-19 nas persoas con enfermidade crónica'. O informe, dado a coñecer o 22 de xaneiro pola Plataforma de Organizacións de Pacientes (POP), supón unha segunda fase de análise na que se recollen datos referentes aos meses comprendidos entre setembro e decembro de 2020 a persoas con polo menos un diagnóstico de enfermidade.

“Cando se iniciou a crise sanitaria provocada pola COVID-19 no noso país, comezamos este estudo para coñecer cal estaba a ser o impacto nos pacientes crónicos e os datos que obtivemos resultaron ser moi preocupantes, poñendo de relevancia que o sistema non fora capaz de manter a atención ás persoas cunha patoloxía previa”, explicou  Carina Escobar, presidenta da POP. “Coa continuidade desta situación tan complexa, vimos necesario realizar unha segunda fase de seguimento que nos permitise comprender a situación para concretar así propostas de mellora da atención sanitaria”, sinalou Escobar.  

Deste estudo epidemiolóxico observacional dirixido a persoas con enfermidade ou síntoma crónico, extráense datos como que o 62,9% das persoas enquisadas presentou síntomas orixinados pola súa enfermidade ou síntoma crónico durante o período de análise.

Ademais, e continuando cos datos referentes á atención sanitaria, pódese observar como aínda un 25,2% dos pacientes declaran ter dificultades para conseguir o seu tratamento farmacolóxico.

Doutra banda, este estudo indica como o seguimento do estado de saúde e/ou anímico polos diferentes niveis asistenciais evolucionou de forma positiva nos dous períodos analizados, destacando especialmente o rol de atención primaria: 4 de cada 10 pacientes recibiron seguimento pola súa parte. En canto á atención hospitalaria, este dato mellorou, tamén, en 11 puntos, rexistrando un 29,4%.  

Así mesmo, respecto á actividade das asociacións de pacientes, a percepción dos enquisados foi que o seu seguimento triplicouse (14,9%) con respecto á primeira enquisa.

Doutra banda, só o 37,6% dos enquisados afirma recibir información específica sobre medidas preventivas segundo a enfermidade ou síntoma cronificado, dato lixeiramente superior, en comparación coa primeira fase do estudo (34,6%).  

Mentres que, na primeira fase do estudo, un 10% dos enquisados solicitou o aprazamento de probas ou intervencións por medo ao contaxio, na segunda fase, esta porcentaxe increméntase ata alcanzar o 19%.

Aínda que algúns aspectos referentes á atención sanitaria víronse reforzados durante a segunda fase, continúase recollendo un alto nivel de insatisfacción por parte dos pacientes enquisados, xa que, en comparación coa primeira avaliación do estudo no que o 28,1% dos pacientes crónicos afirmaba atoparse insatisfeito pola atención sanitaria recibida, na segunda onda esta porcentaxe duplícase alzando o 54,2% dos enquisados.  

“Somos conscientes de que é unha crise sen precedentes, e ao comezo da mesma podiamos comprender certos desaxustes no sistema, pero nove meses despois seguiamos vendo como aínda non se alcanzaron os niveis de atención prepandemia e as necesidades dos pacientes, desatendidos durante tanto tempo, víronse cada vez máis incrementadas” explicou Carina Escobar.  

Pola súa banda, María Gálvez, directora da POP, engadiu “estes datos son claros exemplificadores das dificultades que os pacientes con algunha patoloxía sufriron durante os últimos meses. O SNS foi adoptando certas medidas puntuais en diferentes comunidades autónomas, pero estas requiren dunha equidade e permanencia que proporcione non só continuidade na asistencia sanitaria, senón que esta sexa segura para os pacientes que o necesiten”.

Doutra banda, como consecuencia da falta de atención sanitaria e segundo o informe, que inclúe a perspectiva de xénero, o dobre dos enquisados en comparación coa primeira fase (44,6%) percibe a súa saúde en xeral como regular (27,5%) ou mala (17,1%). Neste sentido, son as mulleres quen percibe moito peor a súa saúde (percibíndoa como regular e mala) ao comparala coa dos homes.  

Impacto laboral e económico

Os datos do estudo revelan que o impacto da pandemia na situación dos pacientes crónicos foi máis aló do sanitario, afectando o seu ámbito laboral e situación económica.  

“As diferentes fases da desescalada e a correspondente volta á nova normalidade supuxeron unha situación complicada para aqueles pacientes crónicos que, sendo poboación de risco, tiveron que enfrontarse aos medos ao contaxio e falta de seguridade nas súas contornas laborais”, explicou María Gálvez. Neste sentido, o informe reflicte que a opción do teletraballo diminuíu notablemente durante a segunda fase de avaliación pasando do 63,6% a un 18,9%. Isto supuxo que, unha vez finalizada a etapa de confinamento domiciliario, un de cada dous participantes tivese que asistir ao seu posto físico de traballo a pesar de ser poboación de risco.  

Doutra banda, cabe destacar o dato de que só o 28,2% dos enquisados ten recoñecido legalmente un grao de discapacidade, “polo que hai moitas persoas cunha enfermidade que se atopan nunha situación de vulnerabilidade, invisibles porque non teñen recoñecida unha prestación social, nin recoñecida a súa situación de vulnerabilidade e risco social” apuntou a presidenta da POP.

Ademais, durante esta segunda onda, un 5% máis de participantes solicitaron algún tipo de axuda social, mentres que a porcentaxe que contestou que pronto tería que realizar dita solicitude é, aproximadamente, 7 puntos porcentuais superior.

Impacto social e emocional  

Trala finalización do primeiro estado de alarma, o impacto emocional xerado nos pacientes pola situación vivida mellorou respecto á etapa anterior mostrando unha menor dificultade para durmir, un grao menor de  irritabilidade ou de sentimento de tristeza/infelicidade. Con todo, aumentou un 13% a percepción de soidade e en xeral, tras todo o ocorrido pola pandemia da COVID-19, o 44,0% dos enquisados séntese pesimista de fronte ao futuro.