No marco do Día Internacional da Muller, a Plataforma de Organizacións de Pacientes (POP) analizou e reflexionou sobre os retos en saúde para paliar a fenda de xénero na abordaxe da cronicidade. Temas como o acceso ao diagnóstico, a maternidade, a conciliación laboral e de coidados, a carreira profesional ou o acceso á innovación, foron obxecto de debate durante a celebración da décimo terceira edición dos Almorzos POP, en colaboración coa compañía Gilead, e que tivo lugar o pasado xoves na axencia de noticias Servimedia baixo o título 'Muller e enfermidade: retos de saúde en España'.

Carina Escobar, presidenta da POP, destacou que “a Plataforma de Organizacións de Pacientes, a través de diversos estudos que levou a cabo, constata a existencia de dificultades das persoas para acceder e obter un diagnóstico, situación que se ve agravada nalgunhas patoloxías e no caso das mulleres tamén”. “É significativo que segundo o estudo ‘Muller, discapacidade e enfermidade crónica’, publicado pola POP en 2020, os homes esperan 3,2 anos para o diagnóstico, mentres que nas mulleres son ata 6 anos”.

O encontro, que foi moderado polo director de axencia de noticias Servimedia, José Manuel González Huesa, contou coa participación da directora xeral de Saúde Pública do Ministerio de Sanidade, Pilar Aparicio; coa directora xeral de Saúde Pública do Ministerio de Sanidade; Teresa Campos, xefa de servizo de Coordinación da Dirección Xeral de Saúde Pública e Ordenación Farmacéutica da Junta de Andalucía;  Carina Escobar, presidenta da Plataforma de Organizacións de Pacientes; Raquel Millán, tesoureira do Consello Xeral do Traballo Social; María Llanos Cuenca, directora xeral de Planificación, Eficiencia Tecnolóxica e Atención ao Paciente da Generalitat Valenciana; e Nuria Pascual, secretaria do Grupo de traballo de atención á muller de  SEMERGEN.

No primeiro bloque da xornada, sobre o acceso ao diagnóstico, as expertas puxeron en valor o traballo que realizan as asociacións de pacientes en canto visibilizar esta situación. A directora xeral de Saúde Pública do Ministerio de Sanidade, Pilar Aparicio, destacou que “a realidade é que o xénero é determinante no aspecto da saúde. Desde o Ministerio tratamos de incorporar o enfoque transversal nas estratexias e temos o compromiso de deseñar políticas que favorezan a igualdade e eviten a fenda de xénero”. Pola súa banda, a xefa de servizo de Coordinación da Dirección Xeral de Saúde Pública e Ordenación Farmacéutica da Junta de Andalucía, Teresa Campos, afirmou que “debe existir a posibilidade de intervir de forma específica nas enfermidades prevalecentes en mulleres. Na nosa comunidade, en Atención Primaria puxéronse en marcha módulos de axuda para facer diagnósticos diferenciais para que sexan o máis preciso e personalizado posible”.

Durante o debate, as expertas tamén puxeron sobre a mesa a necesidade de mellorar a coordinación entre os diferentes niveis asistenciais. Neste sentido, a directora xeral de Planificación, Eficiencia Tecnolóxica e Atención ao Paciente da Comunidade Valenciana, María Llanos Cuenca, apuntou que “debemos identificar todo aquilo que poida xerar desigualdade. Ás veces fáltanos a análise de perspectiva de xénero xa que non hai indicadores que fagan unha análise real”.

Innovación con perspectiva de xénero

Respecto ao acceso á innovación, durante a súa intervención Escobar manifestou que “a representación da muller en ensaios clínicos e investigación biomédica foi mellorando, aínda que segue sendo insuficiente. Debemos participar nas fases iniciais dos ensaios clínicos para poder aflorar necesidades non cubertas desde a perspectiva de mulleres con enfermidades crónicas. E contar con evidencia suficiente para conseguir fármacos e asistencia máis segura na muller. En definitiva é necesaria maior investigación e innovación pero tamén a posibilidade de acceder a ela”.

Neste sentido, para a secretaria do Grupo de traballo de atención á muller de SEMERGEN, Nuria Pascual, é importante que “as investigadoras sigamos ao pé do canón, tratando de potenciar o papel da muller no campo dos ensaios e tentando  empatizar con todos os procesos que viven”.

Maternidade e conciliación

A situación de cronicidade cambia a vida das persoas e esta situación é máis relevante se a enfermidade aparece en momentos vitais como a maternidade. Se nos centramos no ámbito laboral, a maternidade está asociada a un incremento na fenda de xénero, xa que é a muller quen solicita, maioritariamente, excedencia e redución de xornada para o coidado de fillos. “Esta situación provoca unha perda de oportunidades laborais e económicas. Ademais, o 90% das persoas coidadoras son mulleres, presentando o 19% delas unha enfermidade crónica (fronte ao 15,5% dos homes). Nestes casos, as mulleres destinan 10 horas semanais máis que os homes ao coidado doutras persoas”, afirma Escobar.

Neste sentido, a tesoureira do Consello Xeral do Traballo Social, Raquel Millán, apuntou que “se sempre a maternidade e os coidados son complicados, se ademais se lle engade unha enfermidade, esa complexidade multiplícase. Por iso temos que visibilizar valorar os coidados en xeral”.

Para concluír, as expertas recalcaron a necesidade de que as administracións e as empresas privadas sexan conscientes da diversidade existente e aposten polo talento independentemente da condición de xénero ou enfermidade que teña a persoa.